Αυτή είναι μια συνηθισμένη ερώτηση που κάνουν οι γονείς!!!
Σε μια έρευνα του 2022 σε 1.000 γονείς εφήβων, τα 2/3 ανέφεραν τον θυμό ως προειδοποιητικό σημάδι που θα τους έκανε να αναζητήσουν θεραπεία για τον έφηβο τους.
Δεν είναι ασυνήθιστο για έναν έφηβο να είναι θυμωμένος και μερικές φορές “πραγματικά” θυμωμένος. Επειδή οι έφηβοι αλλάζουν τόσο πολύ —σωματικά, διανοητικά και κοινωνικά—αντιμετωπίζουν πολλές μεγάλες προκλήσεις με τα συναισθήματά τους να είναι ιδιαίτερα ασταθή και τους γονείς συχνά να φέρουν το μεγαλύτερο βάρος του θυμού των εφήβων.
Ωστόσο, ο θυμός των εφήβων έχει πολλές αιτιολογίες. Μερικές φορές ο θυμός τους μπορεί να είναι μια κατάλληλη έκφραση συναισθήματος, άλλες φορές μπορεί να προέρχεται από μια διαταραχή ψυχικής υγείας ενώ σε κάποιες περιπτώσεις οι εκρηκτικές, βίαιες ή ακόμα και τυπικές εκρήξεις θυμού να οφείλονται σε ένα πρόβλημα θυμού που μπορεί να χρειαστεί να αντιμετωπιστεί με εργαλεία “Διαχείρισης Θυμού”.
Τι είναι ο “υγιής” θυμός στους εφήβους;
Η χρήση του “υγιούς” και του “θυμού” μαζί, μπορεί να φαίνεται οξύμωρο. Ωστόσο, ο θυμός είναι ένα φυσικό συναίσθημα και μπορεί να εκφραστεί με υγιείς τρόπους όταν οι έφηβοι έχουν τα εργαλεία για να το κάνουν. Όταν κάτι είναι άδικο, ενοχλητικό ή απειλητικό, ο υγιής θυμός μπορεί να είναι η κατάλληλη απάντηση. Για παράδειγμα, εάν ένας έφηβος γυρίζει σπίτι από το σχολείο εκφράζοντας θυμό επειδή ένας δάσκαλος τον τιμώρησε για κάτι που δεν έκανε, αυτός ο θυμός είναι υγιής και φυσικός.
Οι γονείς, μπορεί να χρειαστεί να βοηθήσουν τους εφήβους να βρουν τρόπους να εκφράσουν και να επεξεργαστούν αυτόν τον υγιή θυμό. Ενώ οι έφηβοι μπορεί να υψώσουν τη φωνή τους ή να δείξουν συναισθήματα με άλλο τρόπο, όπως το κλάμα, η έκφραση θυμού δεν πρέπει να είναι επιβλαβής ή βίαιη για κανέναν και τίποτα.
Η συζήτηση για το τι συνέβη, συμπεριλαμβανομένης της επικύρωσης της άποψης του εφήβου, είναι απαραίτητη
Πότε πρέπει να ανησυχείτε για έναν θυμωμένο έφηβο;
Μερικές φορές ο θυμός δεν είναι μια φυσική απάντηση σε μια κατάσταση, αλλά μάλλον ένα σημάδι ότι ένας έφηβος χρειάζεται εργαλεία διαχείρισης θυμού.
Ο ανθυγιεινός θυμός είναι όταν το επίπεδο του συναισθήματος δεν ταιριάζει με την αιτία ή ξεφεύγει από τον έλεγχο ή είναι βίαιο. Όταν ένας έφηβος θυμώνει συχνά, αυτό είναι επίσης ανθυγιεινό.
Οι φυσιολογικές αλλαγές στον καρδιακό ρυθμό και τη χημεία που σχετίζονται με το θυμό των εφήβων, δεν προορίζονται να διατηρηθούν για μεγάλες χρονικές περιόδους ή με αυτό το επίπεδο συχνότητας. Όταν ένας έφηβος εκρήγνυται σε οποιοδήποτε μικρό πράγμα, αυτό είναι πιθανό να είναι ανθυγιεινός θυμός. Η έρευνα δείχνει ότι, τα υψηλότερα επίπεδα και η συχνότητα του θυμού των εφήβων σχετίζονται με την κατάθλιψη των εφήβων.
Υπάρχουν φορές, που οι έφηβοι μπορεί να βιώνουν κάτι συναισθηματικά ανησυχητικό που δεν μοιράζονται με τους γονείς τους, κάτι που τους κάνει να είναι ευερέθιστοι και να θυμώνουν πιο εύκολα. Αφιερώνοντας χρόνο για να ανακαλύψουν τι μπορεί να τους προβληματίζει, μπορεί να βοηθήσει στην επίλυση μιας κατάστασης όπως αυτή. Ομοίως, μπορεί να υπάρξουν στιγμές που οι ορμόνες επηρεάζουν τη διάθεσή τους. Ωστόσο, η πρόκληση θυμού λόγω ορμονών, συνήθως δεν είναι μια μακροπρόθεσμη κατάσταση.
Τι προκαλεί τον θυμό των εφήβων;
Ένα μεγάλο μέρος της απάντησης στην ερώτηση “Γιατί ο έφηβός μου είναι τόσο θυμωμένος;” παίρνει χρόνο για να διερευνηθεί στο τι μπορεί να προκαλεί αυτόν τον θυμό και αν είναι φυσιολογικός, υγιής ή ανθυγιεινός θυμός. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί λόγοι για τους οποίους οι έφηβοι θυμώνουν. Ωστόσο, εάν οι έφηβοι αισθάνονται έτσι συνεχώς, ο θυμός μπορεί να είναι ένα σύμπτωμα που υποδεικνύει ότι υπάρχει ένα πιο σοβαρό πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί, όπως:
- Μια υποκείμενη πάθηση ψυχικής υγείας
- Κατάχρηση ουσιών
- Μη επεξεργασμένο τραύμα
- Μαθημένες συμπεριφορές λόγω οικογενειακής δυσλειτουργίας
- Ανεπεξέργαστα συναισθήματα.
Όλα αυτά τα ζητήματα πρέπει να αντιμετωπιστούν με επαγγελματική βοήθεια. Μια διάγνωση ψυχικής υγείας ή κατάχρησης ουσιών απαιτεί κατάλληλη ιατρική και θεραπευτική φροντίδα. Ένας έφηβος που έχει μάθει αρνητικές συμπεριφορές από άλλους μπορεί να χρειαστεί μαθήματα διαχείρισης θυμού ή θεραπεία. Ομοίως, κάποιος που χρησιμοποιεί τον θυμό για να εκφράσει όλα τα άλλα συναισθήματά του θα χρειαστεί θεραπεία για να μάθει να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του πιο κατάλληλα.
Πώς μπορώ να βοηθήσω τον έφηβό μου να διαχειριστεί τον θυμό του;
Πώς μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν τους θυμωμένους εφήβους; Οι γονείς μερικές φορές παλεύουν με το πώς να διαχειριστούν τον εφηβικό θυμό. Αυτές οι συμβουλές για τη διαχείριση του θυμού μπορούν να βοηθήσουν:
- Επιλέξτε τις μάχες σας—αποβάλετε μικρά προβλήματα και παράπονα όποτε είναι δυνατόν.
- Πάντα να ξεκινάτε με επαίνους παρά με κριτική και βρείτε τρόπους να πλαισιώσετε την κριτική, ώστε να μην σας φαίνεται σαν κρίση.
- Όταν οι γονείς νιώθουν ότι θυμώνουν επίσης, πρέπει να κάνουν ένα time out. Η αντιμετώπιση του θυμού με θυμό δεν θα είναι παραγωγική.
- Εάν ένας έφηβος θέλει να κάνει ένα διάλειμμα για να ηρεμήσει, δώστε του χώρο και χρόνο να το κάνει, αντί να τον πιέσετε να συνεχίσει να αλληλοεπιδρά.
- Θέστε όρια στη συμπεριφορά και βεβαιωθείτε ότι τόσο εσείς όσο και ο έφηβός σας είστε ξεκάθαροι σχετικά με τις συνέπειες της υπέρβασης αυτών των ορίων.
- Η διαχείριση του θυμού για τους εφήβους μπορεί να ξεκινήσει από το σπίτι, με απλές δεξιότητες χαλάρωσης. Όταν αναγνωρίσετε ότι ο έφηβος σας έχει πυροδοτήσει και θυμώνει, χρησιμοποιήστε τεχνικές για να τον βοηθήσετε να παραμείνει ήρεμος και συγκεντρωμένος. Ενθαρρύνετέ τα να κλείσουν τα μάτια τους και να επικεντρωθούν στο τέντωμα και την απελευθέρωση συγκεκριμένων μυϊκών ομάδων, ξεκινώντας από το κεφάλι και φτάνοντας μέχρι τα δάχτυλα των ποδιών. Ή, ζητήστε τους να σκεφτούν ένα ασφαλές μέρος στο οποίο νιώθουν χαρούμενοι και ήρεμοι και, στη συνέχεια, να φέρνουν εικόνες από αυτό το ασφαλές μέρος όποτε νιώθουν θυμό.
Είναι σημαντικό, οι γονείς να κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για να αγαπήσουν και να υποστηρίξουν το παιδί τους, έχοντας παράλληλα υπόψη ότι δεν μπορούν να ελέγξουν τα συναισθήματα ή τις πράξεις του εφήβου τους.
Μην απογοητεύεστε, εάν ο έφηβός σας αντιστέκεται στις προσπάθειές σας. Απλώς συνεχίστε την προσπάθεια. Θυμηθείτε, ο στόχος είναι απλώς να οικοδομήσετε μια σχέση με τον έφηβο σας και να τον υποστηρίξετε με τους τρόπους που το χρειάζονται περισσότερο.
Δρ. Μαρία Λεβέντη
*Στο Πρότυπο Ιατρείο Δημιουργικής Ψυχοθεραπείας της Dr. Μαρίας Λεβέντη λειτουργεί τμήμα Γονεϊκής Αυτογνωσίας σε συνεργασία με την Οικογενειακή Σύμβουλο, Professional Parent Coach και Ειδική Παιδαγωγό Ράνια Βλάγκα.
