Η ψυχική πάθηση, είναι ένας γενικός όρος για μια ομάδα ασθενειών που μπορεί να επηρεάσει τις σκέψεις, τις αντιλήψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές ενός ατόμου.
«Το πώς δηλαδή ένα άτομο σκέπτεται, αισθάνεται, συμπεριφέρεται και συναναστρέφεται με τους άλλους ανθρώπους».
Εκτός από σημαντικές αλλαγές στη σκέψη, το συναίσθημα και τη συμπεριφορά του ατόμου (ή και συνδυασμό αυτών), οι ψυχικές παθήσεις συνδέονται με ανησυχία ή/και προβλήματα που επηρεάζουν πολλούς τομείς της ζωής, όπως π.χ. τις κοινωνικές, εργασιακές ή οικογενειακές δραστηριότητες ενός ανθρώπου (American Psychiatric Association APA).
Πώς εκδηλώνονται οι ψυχικές παθήσεις
Η ψυχική ασθένεια δεν κάνει διακρίσεις.
- μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε, ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο, τη γεωγραφία, το εισόδημα, την κοινωνική θέση, τη φυλή/την εθνικότητα, τη θρησκεία/την πνευματικότητα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, το υπόβαθρο ή άλλη πτυχή της πολιτιστικής ταυτότητας.
- μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία (*βάσει ερευνών, τα τρία τέταρτα όλων των ψυχικών ασθενειών ξεκινούν μέχρι την ηλικία των 24 ετών).
Οι ψυχικές παθήσεις έχουν πολλές μορφές.
Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι ψυχικών παθήσεων και διαφορετικοί βαθμοί σοβαρότητας.
- Ορισμένες ψυχικές παθήσεις είναι ήπιες και παρεμβαίνουν μόνο με περιορισμένους τρόπους, στην καθημερινή ζωή του ανθρώπου, όπως για παράδειγμα ορισμένες φοβίες.
- Άλλες ψυχικές παθήσεις ενδέχεται να είναι τόσο σοβαρές που ένα άτομο να χρειαστεί φροντίδα σε νοσοκομείο.
Οι συνέπειες των ψυχικών παθήσεων
Η καθημερινότητα των ανθρώπων με ψυχικές παθήσεις είναι αρκετά δύσκολη, λόγω του ότι δυσλειτουργούν ταυτοχρόνως σε πολλού τομείς της ζωής τους και όλο αυτό, το βιώνουν πολύ έντονα.
Για παράδειγμα, ένα άτομο ενδέχεται να έχει μεγάλη δυσκολία στο να ανταπεξέλθει στις καθημερινές του δραστηριότητες όπως: η εργασία, η απόλαυση του ελεύθερου χρόνου, και στο να διατηρεί υγιείς τις σχέσεις του με τους άλλους.
Στις πιο ακραίες περιπτώσεις,
- τα άτομα που πάσχουν από μία καταθλιπτική διαταραχή μπορεί να μην μπορούν να σηκωθούν από το κρεβάτι ή να φροντίσουν για τις σωματικές τους ανάγκες.
- Άτομα που πάσχουν από ορισμένες μορφές αγχωδών διαταραχών ίσως να μην μπορούν να βγουν από το σπίτι τους, ή μπορεί να καταφεύγουν σε τυποποιημένες επαναληπτικές ενέργειες για να κατευνάσουν τους φόβους τους.
- Τα άτομα που βιώνουν ένα οξύ ψυχωτικό επεισόδιο χάνουν την επαφή με την πραγματικότητα και επηρεάζεται σημαντικά η ικανότητά τους να καταλάβουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τον κόσμο γύρω τους. Ένα ψυχωτικό επεισόδιο μπορεί να εμπεριέχει παραισθήσεις -όπου το άτομο βλέπει, ακούει, μυρίζει ή γεύεται πράγματα που δεν υπάρχουν – ψευδείς πεποιθήσεις καταδίωξης, ενοχής ή μεγαλείου.
Εάν νομίζετε ότι εσείς ή κάποιος που γνωρίζετε μπορεί να αντιμετωπίζει πρόβλημα ψυχικής ή συναισθηματικής υγείας, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι υπάρχει ελπίδα και βοήθεια.
Με την κατάλληλη φροντίδα και θεραπεία ένας άνθρωπος μπορεί να μάθει να διαχειρίζεται μια ψυχική ασθένεια ή μια συναισθηματική διαταραχή.
Ποιες είναι οι πιο γνωστές ψυχικές παθήσεις
- Κατάθλιψη
- Άνοια
- Σχιζοφρένεια
- Διπολική διαταραχή
- Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή
- Πένθος
- Άγχος
- Ανορεξία
- Βουλιμία
- Υπερφαγία
- Κρίσεις πανικού
- Επιλόχειος Ψύχωση
- Νόσος Alzheimer – Αλτσχάϊμερ
- Μετατραυματική διαταραχή
Πώς αντιμετωπίζονται οι ψυχικές παθήσεις
Η φαρμακευτική αγωγή, η ψυχοθεραπεία ή και τα δύο σε συνδυασμό, μπορούν να σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε τις ψυχικές παθήσεις.
Φυσικά, η επιλογή του σωστού θεραπευτικού σχεδίου, θα πρέπει να βασίζεται:
- στις ατομικές ανάγκες
- την ιατρική κατάσταση του ατόμου και
- να πραγματώνεται υπό την επίβλεψη ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Φαρμακοθεραπεία
H Φαρμακοθεραπεία, περιλαμβάνει τη χρήση φαρμάκων ή/και ιατρικών διαδικασιών για τη θεραπεία ψυχικών παθήσεων.
Οι τύποι φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ψυχικών παθήσεων περιλαμβάνουν:
- Αντικαταθλιπτικά φάρμακα
- Φάρμακα κατά του άγχους
- Αντιψυχωσικά φάρμακα
- Σταθεροποιητές Διάθεσης
Ανάλογα με τη ψυχική πάθηση, θα συνταγογραφηθούν διαφορετικά φάρμακα.
- Τα αντικαταθλιπτικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία της κατάθλιψης.
- Τα αγχολυτικά συμβάλλουν στη μείωση των συμπτωμάτων του άγχους, όπως κρίσεις πανικού ή ακραίο φόβο και ανησυχία. Τα πιο κοινά φάρμακα κατά του άγχους ονομάζονται βενζοδιαζεπίνες.
- Οι σταθεροποιητές της διάθεσης, όπως τα δισκία λιθίου, χρησιμοποιούνται κυρίως για τη θεραπεία της διπολικής διαταραχής, τις εναλλαγές της διάθεσης που σχετίζονται με άλλες ψυχικές διαταραχές και σε ορισμένες περιπτώσεις, για να αυξήσουν την επίδραση άλλων φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της κατάθλιψης.
- Τα αντιψυχωσικά όπως η ολανζαπίνη ή η κλοζαπίνη χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της σχιζοφρένειας ή της ψυχωτικής κατάθλιψης.
Ψυχοθεραπεία
Η ψυχοθεραπεία, που ονομάζεται επίσης θεραπεία ομιλίας, περιλαμβάνει συζήτηση για την κατάστασή σας, με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Οι τύποι ψυχοθεραπείας που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ψυχικών παθήσεων περιλαμβάνουν:
- Γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT)
- Διαπροσωπική θεραπεία (IPT)
- Θεραπεία Διαλεκτικής συμπεριφοράς
- Ψυχοδυναμική θεραπεία
- Ψυχανάλυση
- Θεραπεία δημιουργικών τεχνών
Φαρμακοθεραπεία & Ψυχοθεραπεία
Η φαρμακοθεραπεία και η ψυχοθεραπεία, χρησιμοποιούνται συνδυαστικά στη θεραπεία αρκετών ψυχιατρικών παθήσεων. Μελέτες έχουν καταδείξει πως σε συνδυασμό, η χρήση και των δύο θεραπειών μαζί, μπορεί να προσφέρει ακόμη καλύτερα αποτελέσματα.
Για παράδειγμα,
- η ψυχοθεραπεία μπορεί να βελτιώσει την τήρηση ενός φαρμακευτικού σχήματος και
- η φαρμακοθεραπεία μπορεί να διευκολύνει την αποτελεσματικότητα της ψυχοθεραπείας.
Πώς βοηθά η Δημιουργική Ψυχοθεραπεία στις ψυχικές παθήσεις
Η Δημιουργική Ψυχοθεραπεία σε σχέση με την κλασική ψυχοθεραπεία, δίνει στον ασθενή τα εργαλεία να κατανοήσει ο ίδιος τα προβλήματα που αντιμετωπίζει.
Πιο συγκεκριμένα, η Δημιουργική ψυχοθεραπεία βοηθά τα άτομα με ψυχική πάθηση να:
- Κατανοήσουν τις συμπεριφορές, τα συναισθήματα και τις ιδέες που συμβάλλουν στην ασθένειά τους και να μάθουν πώς να τα τροποποιούν.
- Κατανοήσουν και προσδιορίσουν τα προβλήματα ή τα γεγονότα της ζωής – όπως μια σοβαρή ασθένεια, ένας θάνατος στην οικογένεια, μια απώλεια εργασίας ή ένα διαζύγιο – που συμβάλλουν στην ασθένειά τους ποιες πτυχές αυτών των προβλημάτων μπορεί να είναι σε θέση να λύσουν ή να βελτιώσουν.
- Ανακτήσουν μια αίσθηση ελέγχου και ευχαρίστησης στη ζωή.
- Μάθουν υγιείς τεχνικές αντιμετώπισης και δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων.
Τα αίτια των ψυχικών παθήσεων
Σε γενικές γραμμές, οι ψυχικές ασθένειες, πιστεύεται ότι προκαλούνται από μια ποικιλία γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Παρόλο που οι αιτίες ή οι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη τους είναι συχνά άγνωστες, αρκετά συχνά μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Γενετική προδιάθεση ή οικογενειακό ιστορικό της διαταραχής: Δηλαδή, υπάρχει μια γενετική βάση η οποία κάνει μερικούς ανθρώπους να αναπτύξουν με μεγαλύτερη πιθανότητα μία ψυχική ασθένεια.
- Περιβάλλον: το κοινωνικό άγχος, τα εργασιακά προβλήματα, η κοινωνικο-οικονομική ανασφάλεια, η μετανάστευση και διάφορα άλλα στοιχεία.
- Χημική ανισορροπία στον εγκέφαλο: Δηλαδή παρατηρείται ανώμαλη λειτουργία των νευροδιαβιβαστικών* κυκλωμάτων, όπως το σύστημα της σεροτονίνης, της νορεπινεφρίνης, της ντοπαμίνης και του γλουταμινικού οξέως.
- *Οι νευροδιαβιβαστές είναι φυσικές χημικές ουσίες του εγκεφάλου που μεταφέρουν σήματα σε άλλα μέρη του εγκεφάλου και του σώματός σας. Όταν τα νευρικά δίκτυα που αφορούν αυτές τις χημικές ουσίες έχουν υποστεί βλάβη, η λειτουργία των νευρικών υποδοχέων και των νευρικών συστημάτων αλλάζει, οδηγώντας σε κατάθλιψη και άλλες Ψυχικές παθήσεις.
- Κατάχρηση ουσιών: το αλκοόλ, την κάνναβη και την καφεΐνη
- Τραύμα κατά την παιδική ηλικία: η κακοποίηση, η παραμέληση,
- Στρεσογόνες συνθήκες κατά την παιδική ηλικία
- Φτώχεια και χαμηλά επίπεδα κοινωνικής υποστήριξης
Πως κάνουμε διάγνωση σε μια ψυχική πάθηση
- Οι ψυχικές διαταραχές διαγιγνώσκονται από έναν επαγγελματία ψυχίατρο.
- Η διάγνωση των ψυχικών παθήσεων γίνεται σύμφωνα με τυποποιημένα κριτήρια. Οι ψυχικές παθήσεις πρέπει γενικά να πληρούν ορισμένα κριτήρια όπως αυτά περιγράφονται στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM -5).
- Εξετάσεις και τεστ, μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τον αποκλεισμό άλλων υποκείμενων ιατρικών αιτιών. Συγκεκριμένα:
- Τεστ απεικόνισης
- Μαγνητική τομογραφία ( MRI ) του εγκεφάλου
- Τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET) του εγκεφάλου
- Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα ( ΗΕΓ )
- Εργαστηριακές εξετάσεις όπως εξετάσεις αίματος και ούρων για τον εντοπισμό λοιμώξεων, χρήσης ουσιών ή άλλων υποκείμενων ιατρικών καταστάσεων.
Κατηγορίες ψυχικών παθήσεων
Ψυχωτικές (Φάσμα σχιζοφρένειας και άλλες). Οι ψυχωτικές διαταραχές προκαλούν απόσπαση από την πραγματικότητα. Τα άτομα με αυτές τις διαγνώσεις βιώνουν αυταπάτες, ψευδαισθήσεις και ανοργάνωτη σκέψη και λόγο. Η σχιζοφρένεια είναι ίσως η πιο γνωστή από αυτές τις ασθένειες, αν και η απομάκρυνση από την πραγματικότητα μπορεί μερικές φορές να επηρεάσει άτομα με άλλες ψυχιατρικές διαταραχές.
Διπολικές. Αυτή η ομάδα περιλαμβάνει διαταραχές στις οποίες τα επεισόδια μανίας (περιόδους υπερβολικού ενθουσιασμού, δραστηριότητας και ενέργειας) εναλλάσσονται με περιόδους κατάθλιψης.
Καταθλιπτικές. Αυτές περιλαμβάνουν διαταραχές που χαρακτηρίζονται από συναισθήματα υπερβολικής θλίψης και αναξιότητας, καθώς και μειωμένο ενδιαφέρον για προηγούμενες απολαυστικές δραστηριότητες.
Αγχώδεις. Το άγχος περιλαμβάνει την εστίαση σε άσχημα ή επικίνδυνα πράγματα που θα μπορούσαν να συμβούν και ανησυχία, φόβο και υπερβολή για αυτά. Οι αγχώδεις διαταραχές περιλαμβάνουν γενικευμένη διαταραχή άγχους (GAD), διαταραχή πανικού και φοβίες (ακραίοι ή παράλογοι φόβοι για συγκεκριμένα πράγματα, όπως τα ύψη) κ.α.
Tροφής. Αυτές οι ψυχιατρικές διαταραχές είναι διαταραχές που σχετίζονται με το φαγητό, όπως νευρική ανορεξία, νευρική βουλιμία και διαταραχή υπερφαγίας.
Ύπνου-αφύπνισης. Πρόκειται για σοβαρές διαταραχές ύπνου, όπως διαταραχή αϋπνίας, διαταραχή εφιάλτη, άπνοια ύπνου και σύνδρομο ανήσυχων ποδιών.
Μετατραυματικού στρες. Αυτές οι ψυχιατρικές διαταραχές αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια ή μετά από αγχωτικά ή τραυματικά γεγονότα της ζωής. Παραδείγματα περιλαμβάνουν η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) και η διαταραχή οξέος στρες.
Μύθοι και παρερμηνείες σχετικά με τις ψυχικές παθήσεις
Είναι οι ψυχικές παθήσεις μία μορφή διανοητικής αναπηρίας ή ζημιάς στον εγκέφαλο;
Όχι. Είναι παθήσεις όπως όλες οι άλλες, όπως για παράδειγμα οι καρδιακές παθήσεις, ο διαβήτης και το άσθμα.
Είναι οι ψυχικές παθήσεις ανίατες και ισόβιες;
Όχι. Αν έχουν την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή από νωρίς, πολλοί άνθρωποι αναρρώνουν πλήρως και δεν υφίστανται περαιτέρω επεισόδια της ασθένειας. Για κάποιους άλλους, τα επεισόδια της ψυχικής πάθησης μπορεί να επανεμφανίζονται κατά τη διάρκεια ολόκληρης της ζωής τους και να χρειάζονται συνεχή θεραπευτική αγωγή. Είναι το ίδιο όπως και με πολλές σωματικές παθήσεις, όπως ο διαβήτης και οι καρδιακές παθήσεις. Όπως γίνεται και με αυτές τις μακροχρόνιες ασθένειες, κατά τον ίδιο τρόπο μπορεί να γίνει η κατάλληλη διαχείριση των ψυχικών παθήσεων, ούτως ώστε το άτομο να ζει τη ζωή του πληρέστατα.
Οι ψυχικές παθήσεις είναι εκ γενετής;
Όχι. Μπορεί να υπάρχει μία τάση στην οικογένεια στο να είναι κανείς ευάλωτος σε ορισμένες ψυχικές παθήσεις όπως η διαταραχή διπολικής διάθεσης . Αλλά υπάρχουν άλλοι άνθρωποι που προσβάλλονται από κάποια ψυχική πάθηση χωρίς να υπάρχει κάποιο οικογενειακό ιστορικό.
Τα άτομα που πάσχουν από ψυχικές παθήσεις είναι συνήθως επικίνδυνα;
Όχι. Αυτή η λανθασμένη αντίληψη είναι η αιτία μερικών από τα πιο βλαβερά στερεότυπα πάνω στο θέμα αυτό. Τα άτομα που πάσχουν από μία ψυχική πάθηση σπάνια είναι επικίνδυνα. Ακόμα και τα άτομα που πάσχουν από τις πιο σοβαρές ψυχικές παθήσεις σπάνια είναι επικίνδυνα αν έχουν την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή και υποστήριξη.
